αστικές λαϊκές μουσικές (2019)
Το Κέντρο Ιστορικής και Λαογραφικής Έρευνας «Ο ΑΠΟΛΛΩΝ» Καρδίτσας και το ΕΨΕΤΕΜ του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων διοργανώνουν μουσικολογικό συνέδριο με τίτλο «Αστικές λαϊκές μουσικές». Το συνέδριο θα διεξαχθεί στην πόλη της Καρδίτσας το τριήμερο 18-20 Οκτωβρίου 2019 με την υποστήριξη της Περιφέρειας Θεσσαλίας, και την Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας, τον Δήμο Καρδίτσας και την Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων Ν. Καρδίτσας.
Οι αστικές λαϊκές μουσικές, τόσο ως καλλιτεχνικός όσο και ως πολιτισμικός «τόπος», άργησαν να απασχολήσουν την έρευνα, που μονοπωλήθηκε για μεγάλο διάστημα από τις αντίστοιχες της υπαίθρου. Το δημοτικό τραγούδι εννοήθηκε ως μία από τις ισχυρότερες συνιστώσες της νεοελληνικής ταυτότητας ήδη από τον 19ο αιώνα. Αντιθέτως, το αστικό λαϊκό συκοφαντήθηκε ως προϊόν επιμειξίας και περιθωρίου, που γρήγορα ταυτίστηκε με την ευτελή κερδοσκοπία. Με βαθιές ρίζες στις αστικές κουλτούρες του 19ου αιώνα, το είδος αυτό κυριάρχησε στον 20ό και διεκδίκησε το προσκήνιο της ελληνικής δισκογραφίας. Πολυσχιδή και ποικιλόμορφα, τα ελαφρά, τα σμυρναίικα, τα ρεμπέτικα, τα αρχοντορεμπέτικα, τα λαϊκά και τα σκυλάδικα, είναι οι μουσικές εκφράσεις πάνω στις οποίες καθρεπτίστηκαν οι κοινωνικές εξελίξεις και οι μετασχηματισμοί του αστικού χώρου. Μεταπολεμικά, κάποιες ομάδες διανοουμένων τους αναγνωρίζουν μια κάποια αυθεντικότητα, εγγεγραμμένη πάντα στο εθνικό αφήγημα. Η μουσική δημιουργία τα αξιοποιεί επιλεκτικώς, κυρίως μετά το 1960, ενώ η μεταπολίτευση τους δίνει νέα ώθηση, μέσω τάσεων αναβίωσης. Τα τελευταία 20 χρόνια αίρεται σιγά-σιγά ο αποκλεισμός τους από τα ακαδημαϊκά αμφιθέατρα. Το συνέδριο, δίνοντας βήμα σε μια πλειάδα παλιών και νέων ερευνητών που μελετούν από διαφορετικές αφετηρίες και με διαφορετικές προσεγγίσεις τις αστικές λαϊκές μουσικές, είναι ένα checkpoint της έρευνας γύρω από το ευρύ, αλλά εν πολλοίς άγνωστο ακόμα αυτό πεδίο.
Η πόλη της Καρδίτσας δεν επιλέχθηκε μόνο εξαιτίας της σύμπραξης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Κέντρου Ιστορικής και Λαογραφικής Έρευνας «Ο ΑΠΟΛΛΩΝ», αλλά συγχρόνως ως πολιτισμικός τόπος με μεγάλη συμμετοχή στην εξέλιξη του αστικού λαϊκού. Και σε ένα δεύτερο επίπεδο, συμβολικό, ως μια πόλη εκπρόσωπος της Θεσσαλικής συνεισφοράς σε όλα τα είδη του αστικού λαϊκού: από τα καφέ-σαντάν και τα ρεμπέτικα μέχρι τα νεότερα λαϊκά ιδιώματα.
Πιστεύοντας βαθιά στον κοινωνικό ρόλο της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης και έρευνας, το συνέδριο στην πόλη της Καρδίτσας θα είναι και μια ωραία ευκαιρία πολιτιστικής αποκέντρωσης, ως εκδήλωση ανοικτή στο κοινό και συγχρόνως ένα βήμα σε μια πλειάδα νέων ερευνητών που θα συμμετέχουν σε αυτό.
Από τους παλαιότερους ερευνητές και ακαδημαϊκούς, θα συμμετέχουν στις εργασίες του συνεδρίου εθνομουσικολόγοι και κοινωνικοί ανθρωπολόγοι από τα πανεπιστήμια Αθηνών, Πάντειο, Ιόνιο, Ιωαννίνων και Θεσσαλίας, καθώς και έμπειροι με μεγάλο δημοσιευμένο έργο ερευνητές.
Την πρώτη ημέρα του συνεδρίου, ημέρα Παρασκευή 18 Οκτωβρίου, μετά τους χαιρετισμούς, θα επακολουθήσει συναυλία με τον Δημήτρη Μυστακίδη ο οποίος θα παρουσιάσει την παράσταση «America» με θέμα το ρεμπέτικο στην Αμερική κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.